استاد مهدی شمسعلی و هنر زری بافی در اصفهان
" من استاد مهدی شمسعلی و هنر زری بافی را از دوره طفولیت از پدرم استاد حسن شمسعلی و مادرم بتول اوقانیان که از استادان مبرز زری باف بودند آموختم؛ پدر بزرگم «مُرشد رضا» هم زری باف بود؛ فرزند اول خانواده ام و از بچگی پای این دستگاه بزرگ شدم و یکی از سرگرمی های من در کودکی، بازی با وسایل زری بافی همچون دوک و ماسوره و قرقره ها بود و کم کم این هنر را یاد گرفتم؛ در سن 8 سالی که پاهایم به پدال های دستگاه زری بافی رسید، برای خود استادکار شدم و زری بافی را به صورت حرفه ای شروع کردم... "
خط پایان زری بافی اصفهان در خانه شیخ الاسلام
خاک هنر خیز من ای اصفهان ای به هنر سُرمه چشم جهان
اصفهان، شهر هنرخیزی است که هنر در جای جای آن جلوه گری می کند.
خانه تاریخی سلسله «شیخ الاسلام» نمونه ای از عمارت های قدیمی خطه نصف جهان بوده که هم هنرمندانه بنا گردیده و هم مکانی برای حفظ هنرهای سنتی شده است.
خانه شیخ الاسلام، آخرین کارگاه هنر زری بافی استان اصفهان بوده که در کوچه ای به همین نام «شیخ الاسلام» در ابتدای چهار راه تختی شهر اصفهان دایر است که سرنوشت مبهمی پیدا کرده است.
این عمارت تاریخی، یادگار معماری بی نظیر و اثری بی بدیل از هنرهای زیبای دوره صفویه و قاجاریه بوده؛ عمارتی که با داشتن مجموعه های از هنرهای اصیل و چشم نواز به نماد و تبلوری از فرهنگ و هنر و معماری ایران در دیار نصف جهان بدل شده است.
پس از عبور از سر در خانه و گذر از یک هشتی وارد حیاط بزرگ این خانه می شوم و به هر سو چشم می اندازم یکی از هنرهای فاخر ایرانی را می بینم که در این خانه نمود می کند.
این عمارت مملو از رمز و راز است و حتی کوچک ترین اجزای آن بدون فکر بنا نشده نشده و هندسه، تقارن و استفاده بهینه از نور و انرژی های طبیعی و صدها نکته مهم در آن نهفته است؛ حتی به تابش آفتاب در فصول مختلف سال نیز توجه شده به نحوی که بخش شمالی حیاط آن زمستان نشین و بخش جنوبی، تابستان نشین است تا اهالی منزل در تابستان از تابش مستقيم خورشید در امان بمانند و در زمستان از نور خورشید که با زاويه مايل به درون اتاق ها می تابد، بهره مند شوند.
در بخش جنوبی حیاط این خانه ایوان بزرگی بنا شده که یک سوی آن با سوی دیگر قرینه است و آن را با مُقرنس کاری های بی نظیر، آیینه کاری و گچ بری های گل و بوته آراسته اند و یک حوض کوچک با سنگ مَرمَر در مرکز این ایوان خودنمایی می کند.
آن طور که گفته اند در قدیم هنرمندان زیادی در زمینه هنر زری بافی و گلابتون سازی در اصفهان مشغول به کار بودند ولی در حال حاضر در استان اصفهان یکی دو هنرمند زری باف و گلابتون ساز وجود دارد که تا چند سال پیش زیر پوشش حمایت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان قرار گرفتند تا هنرجویانی تربیت شوند و این هنرهای سنتی حفظ شوند که استاد مهدی شمسعلی از جمله آنها است و این پیشکسوت اکنون تنها طلایه دار بافت پارچه های زری یا زربَفت در اصفهان است.
استاد شمسعلی میراث دار نیاکانش در خانه تاریخی «شیخ الاسلام» است اما این روزها او دچار کسالت شده و بعضی روزها به امید این که یکی از مسوولان به این خانه سر بزنند، در را باز می کند و منتظر می نشیند اما وقتی می بیند توجهی به این هنر اصیل نمی شود، در را می بندد و می رود.
برای مصاحبه با این پیشکسوت با خانم
مهری عباسپور تنها شاگرد وی هماهنگ شدم تا یک روز که استاد در خانه تاریخی شیخ
الاسلام حضور دارند با ایشان به گفت و گو بنشینیم. هر چند استاد شمسعلی نسبت به
قبل کم توان شده اند و انگیزه ای هم برای کار ندارد، اما در یک روز سرد زمستانی ولی
آفتابی در خانه شیخ الاسلام حاضر شد و از خود و از آنچه بر این هنر اصیل می گذرد
برای ما گفت تا صحبت های آن شاید به گوش مسئولان برسد و برای حفظ هنر زری بافی
چاره اندیشی شود.
قبلا مدیران میراث فرهنگی استان استان از این خانه بازدید می کردند و حضور آنها برای ما انگیزه ایجاد می کرد؛ خاطرم هست مرحوم ادیب بارها سرزده به این خانه می آمد و همین حضور وی برای اما دلگرمی بود اما از وقتی که آقای ایزدی مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان شده، تاکنون یک بار به این خانه سرکشی کرده است؛ مسئولان میراث فرهنگی حتی دیگر توجهی به این خانه هم ندارند به طوری که بخشی از دیوار یکی از اتاق ها نم کشیده و طبله کرده است؛ یک بار خودم آن تعمیر کردم ولی دوباره نم کشیده و در حال ریزش است.
برای مطالعه متن کامل این گزارش که در دو صفحه در "نوروزنامه اطلاعات" مورخ 23 اسفند 1401 به چاپ رسید کلیک کنید:
استاد مهدی شمسعلی و زری بافی صفحه اول
استاد مهدی شمسعلی و زری بافی صفحه دوم
