پنج آسمان مدیر پرویز فروزانی
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
بیدارشدن غول خفته گاوخونی یعنی فاجعه اقتصادی و اجتماعی، یعنی کانونهای ریزگردی که امروز چشم و ریه دیار زنده رود را پر کرده است ، فردا بیشک ۱۴ استان از جمله پایتخت را درگیر خواهد کرد.
اطلاعات نوشت:
اگر تا 2 یا 3 سال قبل ریزگردهای برخاسته از تالابِ برهوت شده گاوخونی، شهر ورزنه و روستاهای اطرافش را درگیر کرده بود.
اکنون دامنه نفوذ ریزگردها به مناطق مرکزی استان اصفهان کشیده شده و در بهار و تابستان که باد از سمت شرق به غرب استان میوزد.
میزان ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون در هوای شهرهای اصفهان، خمینیشهر، نجفآباد، شاهین شهر، لنجان و فلاورجان در برخی روزها به مرز هشدار میرسد.
ریزگردهای حاوی فلزات سنگین کادمیوم وسرب برخاسته ازبستر خشک گاوخونی ودیگر کانونهای گرد وغبار شرق اصفهان طی 2 سال گذشته افزایش یافته است.
گرد و غبار علاوه بر مناطق مرکزی استان، حتی به غربیترین نقاط استان از جمله فریدن ، شهرضا و سمیرم در جنوب رسیده است.
این روزها، منطقه شرق اصفهان آبستن بحرانهای زیست محیطی است.
از وجود ۱۰ هزار هکتار کانونهای فوق بحرانی گرد و غبار به ویژه در دشت سجزی، صدها معدن و کوره گچ و آجر، بستر خشک رودخانه زاینده رود درگیر شدند.
دهها هکتار زمین بایر کشاورزی اکنون به کانونهای جدید و نقطهای خیزش گرد و خاک تبدیل شدند.
پهنه ۴۷ هزار هکتاری خشکانده شده ی تالاب گاوخونی، ریشه در سوء مدیریت منابع آب دارد.
پرندگان مهاجر در سراب
حذف کامل حقابه گاوخونی از جداول منابع و مصارف، اداره کل محیط زیست اصفهان را وادار به شکایت قضائی از مدیران شرکت آب منطقهای کرد.
در نهایت با پیگیری قضایی، آذرماه سال ۱۴۰۲ پس از سالها، حقابه تالاب از محل سد زاینده رود به مدت محدود رهاسازی شد و طی حدود ۱۰ روز 7 تا 8 میلیون مترمکعب آب به تالاب گاوخونی رسید .
حقابه تالاب گاوخونی بسته به میزان بارندگی سالانه در سرشاخههای حوضه زایندهرود متفاوت و سناریوهای مختلفی برای میزان تأمین نیاز آبی تالاب تعریف شده است.
۱۷۶ میلیون مترمکعب آب حداقل حقابهای بود که وزارت نیرو موظف است در سالهای کم بارش و خشکسالی برای گاوخونی توزیع کند.
درشرایطی که در سال آبی کنونی(1403) بارشهای حوضه زاینده رود در حد نرمال بوده است، چه کردند؟
شرکت آب منطقهای اصفهان به اداره محیط زیست وعده ای چنین داد:
پس از توزیع نوبت حقابه تالاب در آذرماه بسته به میزان بارشها، یک نوبت دیگر در بهار ۱۴۰۳ برای گاوخونی آب رهاسازی کند.
دراواخر اسفند و آغاز بهار امسال به دلیل بارندگیها سیلاب از سایر زیر شاخههای حوضه گاوخونی به سمت تالاب خروشید و به آن جان دوباره داد،
اما نوبت دوم رهاسازی حقابه گاوخونی به فراموشی سپرده شد و بزم و زادآوری پرندگان مهاجر و فلامینگوهایی که بهار امسال به میهمانی سراب آمده بودند، ناتمام ماند.
ارادهای بر تأمین نیاز آبی گاوخونی نیست
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در همین باره به مهر میگوید:
بهار امسال توزیع آب برای اراضی کشاورزی شرق اصفهان از چهارم اردیبهشت آغاز شد و قرار بود تا سوم – چهارم خرداد آب برای
آبیاری جاری باشد.
طبق توافقی که با شرکت آب منطقهای داشتیم، قرار بر این بود که یک هفته منتهی به بستن رودخانه، بند رودشتین را به سمت پایین دست باز کند تا آب به تالاب هم برسد.
اما بنا به دلایلی که شرکت آب منطقهای آورد و مسایلی که با کشاورزان داشت این تعهد را اجرایی نکرد.
احمدرضا لاهیجان زاده با اشاره به این که منبع اصلی گاوخونی،
رودخانه زاینده رود است و حدود ۹۰ درصد آب تالاب از زاینده رود تأمین
میشود و سایر منابع و زیرحوضهها سهم ۱۰ درصدی در تأمین آب در حوضه تالاب دارند، تاکید میکند:
در محیط زیست معتقدیم که اگر اراده بر تأمین آب حداقلی میبود در این ایامی که آب برای کشاورزی شرق
اصفهان باز میشد با اندکی افزایش دبی از بالادست نیاز آبی تالاب
گاوخونی را هم میتوانستند تأمین کنند.
به هر حال از اواخر اردیبهشت تا هفته اول خرداد بهترین فرصت بود که یک نوبت دیگر مرطوب سازی تالاب انجام شود.
هم حیات پرندگان مهاجر به مخاطره نیفتد و هم گرد و غبار این پهنه ۴۷ هزار هکتاری را مدیریت کنیم.
شاید سه ماه تابستان مشکلی نداشته باشیم، اما این اتفاق نیفتاد.
خیز ریزگردها از گاوخونی به اصفهان
همچنین معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان میگوید:
بیشترِ غباری که در اصفهان طی تیر ماه امسال درگیر بودیم به کانونهای داخلی استان بر میگردد.
بخشی از سمت مناطق شرق و شمال استان بوده است.
حسین اکبری با اشاره به این که استان اصفهان بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار عرصه غبار خیز دارد، میافزاید:
تصاویر ماهوارهای نشان میدهد در چهارم تیرماه کانونهایی در شمال استان اصفهان در
منطقه اردستان و آران و بیدگل و جنوب سمنان فعال شده و ریزگردهای آن تا کلانشهر اصفهان و یزد هم رفته است.
خیزش لحظهای گرد و غبار را در شرق اصفهان از منطقه سجزی، برخوار و تالاب گاوخونی داشتیم.
اکنون سطح تالاب گاوخونی تقریباً خشک 100 درصد است.
سطح تالاب گاو خونی سالهای سال از زمانی که کشاورزی و سکونتگاه در بالادست آن شکل گرفته و از صنایع انواع پسابها و فاضلابها به سمت آن روانه است.
سموم مختلف آلوده و اکنون رسوبات و غبار خیزی تالاب یک خطر جدی است.
حقابه تالاب گاوخونی هم برای استمرار خدمات اکوسیستمی و هم برای جلوگیری از تهدیداتی که خشک شدن یک تالاب دارد، ضروری است.
تالاب گاوخونی شرایط ویژه و پتانسیل غبارخیزی بالایی دارد.
بیدارشدن غول خفته گاوخونی حفاظت از این تالاب لازمه اکوسیستم محلی است.
انتشار در صفحه مخصوص اصفهان اطلاعات آنلاین 1403/05/21
—–
خشک شدن تالاب گاوخونی و زاینده رود بحران اصفهان است
همانگونه که کارشناسان پیش بینی کرده بودند، روز به روز ابعاد بیشتری به خود می گیرد.
به گفته پژوهشگران، بستر خشک این گسترهها منبع تولید گرد و غبار آلوده به فلزات سنگین شده است.
این شرایط زندگی و سلامت مردم تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری را تهدید کند.
ادامه مطلب..
